طراحی نمای پست مدرن

معماری پست مدرن چیست و چه ویژگی هایی دارد؟!

برای درک بهتر نحوه طراحی نمای پست مدرن در ابتدا باید پیش زمینه ای هر چند کوتاه از سبک معماری پست مدرن یا پسانوگرا بدانیم همانگونه که از نام این شیوه معماری برمی آید سبک طراحی پست مدرن به معنای عبور از دوران مدرن و ورود به دوره پسا مدرنیسم است و در واقع پست مدرن واکنشی است به معماری مدرن اما مگر در معماری مدرن چه ویژگی هایی نهفته بوده که پست مدرن آنها را بر نمی تابد و در واکنش علیه آن نیز برآمده در اینجا با برخی از بارز ترین مشخصه های معماری مدرن و به ویژه طراحی نمای مدرن ساختمان آشنا می شویم و در ادامه از تفاوت های میان آن با طراحی نمای پست مدرن که در این مطلب به شکل مفصل مورد بررسی قرارخواهیم داد بیشتر صحبت می کینم.

به مانند موضوعات قبلی مطرح شده در بحث طراحی نمای ساختمان مسکونی و با توجه به اینکه در این مطلب صرفا قصد بررسی طراحی نما پست مدرن را داریم، از ورود به سایر جنبه های معماری پست مدرن پرهیز خواهیم نمود و جهت راحتی کار همانند مطلب پیشین که درباره طراحی نمای نئوکلاسیک بود صرفا به بخش طراحی نما ورود می نماییم و بجای واژه معماری پست مدرن تنها  طراحی نمای پست مدرن را به کار میبریم.

طراحی نمای پست مدرن در واکنش به چهارچوب های نمای مدرن که شامل اشکال هندسی دقیق و به کارگیری اِلمان های هنری و رنگ های گوناگون می باشد در اواخر قرن بیستم میلادی پدید آمد و جالب اینجاست سبک پست مدرن چنان ساختار شکنانه ظهور و بروز پیدا کرد که تقریبا در اوایل ظهور این شیوه معماری هر گونه معماری نا متجانس و بی منطق و به  هم ریخته ای در نگاه اول پست مدرن خوانده میشد که بیراه هم نیست اما مسئله اینجاست که این ویژگی ها همه آنچه در معماری و طراحی نمای پست مدرن به کار گرفته شده است نیست.

از طرفی معماری نمای ساختمان مدرن که خود در بدو ایجاد ساختارشکنانه ترین گونه معماری بود و هیچ کس فکر نمی کرد بیش از این مقدار بتوان ساختارشکنانه عمل کرد چنان در برابر طراحی نمای پست مدرن از نظر ایجاد فرم های جدید رنگ باخت که گویی خود از اصیل ترین و با شناسنامه ترین و کلاسیک ترین سبک های معماری بوده چرا که در سبک پست مدرن زیبایی ساختمان بر همه چیز اولویت دارد (گرچه تعریف این زیبایی نیز در موارد بیشماری با آنچه در ذهن ما نقش بسته متفاوت است) و به جای بکارگیری مفاهیم خردمندانه و ژرف بیشتر کوشش آن بر جزئیات و حتی آرایه های گاها نامتجانس است و همچنین استفاده از رنگ های پر زرق و برق و به کار گرفتن پیرایش های تزئینی صِرف و خصوصا پیوند های هندسی کاملا نا مانوس و دلخواه و کمک گرفتن از طعنه و فرم های مبهم با تکیه بر ایهام وکنایه در کلیه ساخت های معماری در واقع گونه ای نو به وجود آورده که هر چه فکرش را بکنید و از نظر اجرایی قابلیت ساخت و اجرا داشته باشد را می تواند در بر بگیرد.

البته اینجا نقطه حساسی در بحث طراحی نمای پست مدرن است جایی که به باور عوام، گویا طرح های پست مدرن صرفا یک سری ساختمان های کج و کوله و معوج هستند که برای خودنمایی خلق شده اند این باور به قدری جا افتاده و مرسوم شده که حتی معماران صاحب سبکی ادعا کرده اند که طراحی نمای پست مدرن بیشتر خاصیت جلب توجه دارد و به نحوی منظر شهری را آلوده ساخته و در مواردی آن را جزئی از کژی ها و نادرستی ها در علم معماری میدانند.

اما کدام یک از این نظرات صحیح است آیا طراحی نمای پست مدرن به ویژه در نماهایی که از اشکال و آرایه های نامتجانس به شکلی اغراق آمیز و خودنمایانه استفاده شده مایه تاسف است؟! یا اصلا این درک از طراحی نمای پست مدرن و سبک معمارانه آن غلط است؟

پاسخ سوال هم آری و هم نه است در واقع ما برای درک یک ساختمان پست مدرن و یا یک اثر معمارانه پست مدرن ابتدا باید فلسه وجودی و نگاه و تفکری که در پس آن پدیده نهفته است را  بشناسیم.

معماری پست مدرن در پی نواقصی که معماری مدرن داشت خلق شد این نقایص از نگاه پست مدرنیسم شامل وجود انگاره های سخت و دشوار است که گویی هر چه یک پدیده سخت تر باشد ارزش هنری بیشتری دارد و یا یکنواختی بیش از حد در نماهای مدرن و نداشتن زینت های هنری و نادیده گرفتن تاریخ و فرهنگ شهرهای میزبان و نکاتی از این دست است در واقع در سبک پست مدرنیسم که دنیایی فراتر از علم معماری را در بر می گیرد نگاه سیاه و سفید هنر مدرن رنگ باخته  و این قانون صفر و صدی را به چالش می کشد در پست مدرنیسم ما معتقدیم میتوان سیاه و سفید را در کنار یکدیگر داشت و یا با تلفیق آن خاکستری آفرید نکته ای که مثلا در صنعت سینما به خوبی خودش را نشان داده و جا افتاده برای درک بهتر این موضوع یک مثال از  صنعت سینما می آوریم چرا که معتقدیم سبک طراحی پست مدرن در علم معماری هنوز به درستی جا نیفتاده اما در مدیوم های عام گرایانه ای مانند سینما به خوبی هنر پست مدرن قابل درک است.

به عنوان یک نمونه اگر ما به سینمای دهه های میانی قرن بیستم برویم کاراکتر های فیلم شامل شخصیت خوب (سفید) و آدم بده (سیاه) داستان بودند و عده ای نظاره گر که در نهایت شخصیت سفید ما با غلبه بر شخصیت سیاه مورد تشویق نظاره گران قرا می گرفت و تبدیل به قهرمان قصه میشد.

برای همه ما این سبک فیلم ها ما را به یاد سینمای بالیوود می اندازد و به خوبی درک میکنیم که از سطح کیفی و هنری نازلی برخوردار هستند حال معماری پست مدرن همین کار را به طور مثال در طراحی نمای پست مدرن انجام داده همانطور که ما در جامعه کاراکترهای سفید مطلق و سیاه مطلق نداریم و در واقع همه ما به نوعی شخصیت خاکستری داریم که در برخی از اتفاقات پیروز و در برخی بازنده ایم و در جایی خوشحال و در جایی ناراحت و کارهای خوب و بد انجام می دهیم در طراحی نمای پست مدرن نیز از همین تفکر کمک گرفته شده و اعتقاد بر این است همه ساختمان ها نباید به گونه ای با اشکال هندسی کامل و بی نقص به دور از هرگونه علائم تاریخی و فرهنگی و انسانی تولید شوند.

 ما در طراحی نمای پست مدرن ساختمان هایی را می بینیم که گویی در حال فروریختن است و این کنایه اتفاقا باعث رساندن مفاهیم عمیق انسانی در ذهن مخاطب است فرض کنید ساختمان یک مجموعه بزرگ برج سازی به گونه ای باشد که انگار در حال فروریختن است شما با دین این بنا به فکر فرو می روید، بجای اینکه صِرفا با دیدن یک بنای سخت و خشک و هندسی احتمالا به هزینه هنگفت آن و درآمد بالای آن مجموعه بیاندیشید شما با تماشای ساختمانی که معوج بنا شده از طرفی به توان مهندسی و اجرایی مجموعه موردنظر می اندیشید و از طرفی از تضاد موجود لبخندی بر لب شما می نشیند و به نوع معماری و سازه آن فکر میکنید و یا ایده هایی برای خلق چنین آثار ایهام گو و کنایه آمیزی راجع به کسب و کار خودتان به ذهن شما خطور خواهد کرد.

بنابراین در جمع بندی پایانی می توانیم بگوییم معماری پست مدرن اثری به روزتر و درگیرکننده تر و همسو تر با زندگی و طرز فکر و شخصیت تک تک ما افراد جوامع گوناگون امروزی است و با بر هم زدن این یکنواختی ماشینی، که تصور می شود قانون نانوشته ای در این زمینه وجود داشته به شدت برخورد می کند و سعی بر آن دارد تا عواطف انسانی را نیز مانند حرکات بدن یا فرم های فیزیکی و متافیزیکی درطراحی معماری دخیل سازد تا چهره جوامع شهری هر چه بیشتر به افراد آن جامعه شباهت داشته باشد.

که در اولین گام این شیوه معمارانه در طراحی نما به سبک پست مدرن ظهور و بروز پیدا کرده و در ادامه به سایر بخش های آن مانند طراحی داخلی و نورپردازی و طراحی سازه و طراحی ویلای پست مدرن و.. نیز خواهیم پرداخت.